Diz kireçlenmesi, diz eklemindeki kıkırdak yapının zamanla yıpranması ve aşınması durumudur. Hem ilerleyen yaş hem de fazla kilonun etkisiyle vücudun ağırlığını taşıyan bu eklemler aşama aşama yıpranarak ağrıya ve yürüme güçlüğüne neden olur. Kıkırdaktan başlayan kireçlenme zamanla kıkırdağın altındaki kemiği, eklem kapsülünü ve eklem çevresindeki bağları da etkileyebilir. Ortopedi hekimlerinin ilk hedefi diz kireçlenmesi henüz başlangıç seviyelerindeyken sorunu tespit edip ilerlemesini durdurmak veya yavaşlatmaktır. Eğer ileri dereceye gelir ve kıkırdak yapı tamamen kaybolursa total diz protezi ameliyatına başvurmak gerekebilir.
Diz kireçlenmesinin onarıcı bir tedavisi yoktur. Daha doğrusu kireçlenen bir eklemin geri dönüşünü sağlayacak, yıpranan kıkırdağı eski haline getirecek bir yöntem bulunmaz. Ancak ve ancak kireçlenmenin ilerlemesi engellenebilir veya diz protezi ameliyatıyla diz içine eklemi taklit eden materyaller yerleştirilebilir. Bu yüzden bizim önerimiz kireçlenme başlamadan ya da henüz başlangıç aşamalarındayken önlemlerin alınmasıdır.
Diz kireçlenmesinin en önemli iki nedeni ilerleyen yaş ve aşırı kilodur. Yaş ilerledikçe zamana bağlı olarak kıkırdaklar yıpranır. Diğer etmenler de buna eklenince kireçlenme kaçınılmaz bir hale gelebilir. Bir diğer önemli neden olan aşırı kilo ise dize binen yükün normalin üstündeki kiloyla daha da zorlamasına ve buna bağlı olarak eklem kıkırdaklarının daha hızlı yıpranmasına sebep olur. Normalin üzerindeki her kilo dize binen yükün 3 kat artmasına neden olur. Özellikle üzerinde durduğumuz bu iki faktör sizde olmasa da kireçlenme sorunuyla karşılaşabilirsiniz. “Aşırı kilo ve ilerleyen yaş kireçlenmenin en önemli risk faktörleridir” demek genç ve kilosuz kişilerin bu hastalıkla karşı karşıya kalmayacağı anlamına gelmez. Genetik etmenler, zayıf kaslar ya da birtakım ek hastalıklar da kireçlenme açısından risk oluşturabilir. Diz kireçlenmesinin tüm nedenlerini maddeler halinde sıralayalım:
Diz kireçlenmesinin hangi yöntemle tedavi edileceğine hastalığın seviyesine ve hastanın şikayetlerine göre karar verilir. Kireçlenmenin dereceleri 4’e ayrılır. (Grade 1, grade 2, grade 3 ve grade 4). Seviyesi ne kadar hafifse tedavisi de o kadar kolay olacaktır. Son aşamaya gelen kireçlenmeleri diz protezi ameliyatıyla tedavi etmek gerekebilir. Burada seviyeyle birlikte hastanın şikayetleri de önemlidir. Eğer kıkırdak bozukluğu uykudan uyandıracak kadar ağrı yapıyorsa, diz hareketlerinizde azalma varsa ve bu günlük hayatınızı zorlaştırıyorsa, hayat konforunuz düşmüşse ve denenen ameliyatsız yöntemlerden fayda görmemişseniz diz protezi kaçınılmazdır.
Öncelikle bazı yaşam alışkanlıklarınızı değiştirmeniz gerekebilir. Fazla kilolarınız varsa mutlaka azaltmalısınız. Kilo vermeniz sadece kireçlenmeyi engellemek için değil birçok hastalıktan korunmanız için önemlidir. Hatta diz protezi ameliyatı yapılsa dahi protez ömrünü uzatmak açısından yine kilo vermeniz fayda sağlayacaktır.
Diz ve çevresindeki kasları güçlendirmek için egzersiz yapmalısınız. Zayıf kaslar kireçlenme riskini arttırır.
Bazı destekleyicileri kullanabilirsiniz. Örneğin dizlik veya yumuşak tabanlı ayakkabı kullanabilirsiniz. Baston kullanarak baskıyı azaltabilirsiniz.
Kireçlenme ileri seviyelerdeyse, kıkırdak yapılar tamamen bozulmuşsa ve şikayetlerden dolayı hastanın hayat kalitesi oldukça düşmüşse diz protezi ameliyatı yapılır. Diz protezi ameliyatında amaç, bozulan yüzeylerin yerine diz eklemini taklit eden malzemeleri koyarak aktiviteyi geri kazandırmaktır. Ameliyat ortalama 2 saat sürer. Diz önünden ortalama 10 cm’lik kesi açılarak ekleme ulaşılır. Bozulan eklem yüzeyleri çıkarılıp yerlerine protezler konulur. Ameliyat sonrasında ilk gün hasta dinlendirilir. Ertesi gün ayağa kaldırılır. Hastanede ortalama 3-5 gün misafir edilir. Diz protezi ameliyatı ve ameliyat sonrası süreç hakkında daha fazla bilgi için diz protezi yazımızı okuyabilirsiniz.
